Beykoz Anadoluhisarı’nda bulunan ve İstanbul’u birinci kuşatan Türk Müslüman askerlerin kabirlerinin yer aldığı Anadolu Hisarı Mezarlığı, bakımsızlıktan harabeye döndü. Yıldırım Bayezid tarafından 1393 yılında yaptırılan ve 14’üncü yüzyıla ilişkin izler taşıyan mezarlıkta, yeniçerilerin mezarları bulunuyor.
Her bir kabirde, yeniçerilerin kalpaklarını temsilen eklenen yapıların ise kırılarak ziyan gördüğü ve yer değiştirdiği görülüyor. Bölgenin tarihine ve değerine ait değerlendirmelerde bulunan Tarihçi Zafer Bilgi, “Bunların teker teker korunup, o kalpaklarının hazır olanları var ise tekrar yerine konulup, bir tamirattan geçirilip, açık hava müzesi halinde Anadolu Hisarı’na dahil edilerek, tahminen Hisarla birlikte ilgili bölümü aydınlatıcı bilgilerle kazandırılması gerekiyor” dedi.
‘İLK ŞEHİTLİKLERDEN BİR TANESİ ANADOLU HİSARI’NIN YANINA YAPILIYOR’
Tarihçi Zafer Bilgi mezarlığın kıymetine değinerek “Osmanlı aslında İstanbul’u fethetmek için bir teşebbüs içerisinde daima. Bu fetih teşebbüsündeki en kıymetli kuşatmayı yaşatan Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid, I. Bayezid diye biliniyor. Savaşlarda kahramanlığından ötürü, süratli hareket ettiği için ‘Yıldırım’ unvanı olan meşhur bir kumandan, mareşal, asker. Ordunun başında savaşa çıkıyor, işte o ordunun başında çıktığı seferlerle İstanbul’u kuşatma ismine Anadolu Hisarı’nı yapıyor ve Anadolu Hisarı’ndan kente aslında boğazın en dar kısmından boğazı kapatıp, kesip, kenti etkisiz hale getirip alma niyetinde. Efendimizin o Hadis-i şerifine mazhar olmak için; ‘Ni’mel ceyş ve ni’mel buyruk’ Ni’mel ceyş iyi asker demek, Ni’mel buyruk de iyi kumandan demek. Ben Konstantiniyye’yi fethedeceğim ve bu hayırla yad edilen asker ve kumandan ben olacağım” diye bu ümitle aslında bir yerde de yola çıkıyor. Ağır kuşatmalar için Rumeli Hisarı civarında bulunuyor. İşte bu Rumeli Hisarı civarında Osmanlı askerleri, Roma askerleriyle çatışmalar yaşıyor. İşte bu çatışmalarda birinci şehitliklerden bir tanesi, Anadolu Hisarı’nın yanına yapılıyor” dedi.
‘BURASI BİR AÇIK HAVA MÜZESİ’
Mezarlığın Osmanlı’nın kuruluş devrine ilişkin kıymetli izler taşıdığını vurgulayan Zafer Bilgi, “Bugün Anadolu Hisarı Mezarlığı diye bilinen yer aslında o ni’mel ceyş’in, Osmanlı yeniçerilerinin mezarlığı, kabri olarak biliniyor. İşte Osmanlı yeniçerilerinin, o serpuşlarının da, başlıklarının da nadide örneklerini içeren noktalardan biri. Lakin bugün bunlar maalesef elimizde çok azı mevcut bir formda yaşıyor. Biraz kalpak halindedir yeniçerilerin başlıkları ve başlıkları görme ismine burası bir açık hava müzesi. Osmanlı’nın bir de kuruluş devrinin bir yansıması olarak da değerli. Fatih ile birlikte yükselme periyodunu okuyabiliyoruz ancak kuruluş devrine dair biz okuma yapmak için yahut İstanbul’un Fethi’nin tohumlarını araştırabilmek için bu mezarlığa gidip, bu mezarlıkta birebir şahitleri yakinen görüyoruz. O yüzden bu şahitler bize kentin Osmanlı İstanbul’unun başlangıcını anlattığından ötürü çok değer arz ediyor. Bunların teker teker korunup, o kalpaklarının hazır olanları var ise tekrar yerine konulup bir tamirattan geçirilip, açık hava müzesi formunda Anadolu Hisarı’na dahil edilerek, tahminen hisarla birlikte hani ilgili kısmı aydınlatıcı bilgilerle kazandırılması gerekiyor” sözlerini kullandı.
‘BU BİRİNCİ ŞEHİTLİK KORUNMAYA MUHTAÇ’
Mezarlığın korunması için yapılması gerekenleri de anlatan Bilgi, “İstanbul açık hava müzesi, açık hava müzesinin gerçekten hani değerli noktalarından bir tanesi Anadolu Hisarı. Bu birinci şehitlik korunmaya sahiden muhtaç bir yapıda şu anda. Tahminen bunların bu mezar taşlarının sırf onarılması değil de, kente ilişkin bir farkındalıkla bir aidiyet oluşturarak; üzerlerine okumaları yapılıp, kim oldukları tam netleştirilip, Türkçe bir biçimde eklenmesi ve bu mezarlığın kentin birinci fetih için gelen o askerlerden oluştuğunun halk tarafından bilinmesi ehemmiyet arz ediyor. Böylelikle korunuyor bu usul mezarlıklar. Yani biz bugün mezarlığa işte gidip de dua edilecek yer gözüyle bakıyoruz ancak ben bir tarihçi hassasiyetiyle şöyle bakıyorum. Mezarlık aslında bizden evvel buraya ekilen tohumların mahsule dönüştüğü yer. O tohum oraya ekilmeseydi tahminen bugün İstanbul alınamayacaktı, fetih olunamayacaktı. İşte o tohumun olduğu nokta olarak buranın kent tarihine eklenmesi ehemmiyet arz ediyor” halinde konuştu.
İBB’NİN ONARMASI BEKLENİYOR
Diğer yandan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden edinilen bilgiye nazaran; mezarlığın onarım projeleri hazırlandı. Projeler ilgili müdafaa heyetlerince da onaylandı. 1993 yılında halk tarafından onarılan Anadolu Hisarı Mezarlığı’nın İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmesi bekleniyor.
