Pandemi süreci dünyanın farklı noktalarında yaşasalar da birçok insanın hayatında ciddi değişimlere sebep oldu. Bunlardan biri de hiç şüphesiz tüketim alışkanlıkları. Öyle ki bu belirsizlik ve kaygı haliyle marketlerin rafları boşaldı ve herkes ürünleri stoklamaya başladı.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) Kovid Tüketim Alışkanlıkları Araştırma Raporu’na göre, pandeminin başlangıcı olan 13-20 Mart 2020 haftasında market alışverişi gibi zorunlu harcamaların nisan ayı itibarıyla ilk etapta mobilya, aksesuar ve elektrik-elektronik aletlere, önlemlerin esnetilmesiyle de seyahat, restoran gibi kalemlere yöneldiği görülüyor.
MARKET ALIŞVERİŞİ YERİNİ ELEKTRONİĞE BIRAKTI
Yaşar Üniversitesi İşletme Fakültesi Ekonomi Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Serpil Kahraman, “Aralık 2020 ile bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 93 ile en fazla artış elektrik-elektronik eşya ve bilgisayar, yüzde 57 market ve alışveriş merkezleri, yüzde 51 telekomünikasyon ile yüzde 30 gıda oldu. Harcamanın en az olduğu alanlar ise kısıtlamalar dolayısıyla aslında zorunlu olarak yüzde 41 hava yolları ve konaklama, yüzde 91 içkili mekânlar, yüzde 35 seyahat acenteleri/taşımacılık ve yüzde 45 yemek sektörü olarak kayda geçti” dedi.
Sokağa çıkma yasaklarının olduğu ilk zamanlarda gıda temelli market alışverişleri gibi zorunlu tüketime yönelik harcamalar ciddi ölçüde ivme kazansa da, sonraki zamanlarda bunun değiştiği görüldü. Pek çok kişi evde daha fazla zaman geçirmenin etkisiyle mobilya, elektronik eşya, bilgisayar oyunları gibi harcamalara yönelmeye başladı.
DÜNYA TASARRUFA YÖNELDİ AMA TÜRKİYE…
Dr. Öğr. Üyesi Serpil Kahraman, Türkiye ve dünya geneline baktığımız zaman pandemi dönemindeki tüketimle ilgili belirgin farklar olduğuna vurgu yaptı. “Genel olarak pandeminin neden olduğu belirsizlik ortamının, tüketim düzeyini azaltarak tasarrufa yöneltmesi beklenir ki özellikle gelişmiş ülkelerde bu durumu net bir şekilde görebiliriz” diyen Kahraman, şu detayı da paylaştı:
“Almanya Ekonomi Enstitüsü raporuna göre, tüketim harcamalarının pandeminin ilk yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 6 azalarak, son 70 yılın en düşük seviyesine indiğini görüyoruz. Ülkemizde ise tüketim harcamalarındaki düşüşün sınırlı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu noktada yatırım araçlarının beklenen getirisi, ücretler ve fiyatlar genel seviyesi gibi verileri de göz önünde bulundurmak gerek.”
İNTERNETTEN ALIŞVERİŞ KATLANARAK ARTTI
Pandemi sürecinin beraberinde getirdiği ilk aşamada zorunlu olan internet tabanlı alışveriş, kısıtlamaların kaldırıldığı dönemde de devam ederek, ciddi bir çevrimiçi alışveriş kitlesine ulaşmış durumda.
İnternet işlemlerinin Mart 2020’de artış oranı aylık yüzde 10 iken bu oranın aralık ayında yüzde 62’ye çıktığının bilgisini paylaşan Dr. Öğr. Üyesi Kahraman, “Bankalar Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, internet tabanlı işlemlerde 2021 yılı kasım sonu itibarıyla yerli kartların yurt içi kullanım işlem adedi 1.338.883.064 iken geçen yılın aynı döneminde bu rakam 855.529.752. İşlem hacmine baktığımızda ise yine aynı dönemde yaklaşık 395.798 milyon TL olan işlem hacminin bir önceki yılın aynı döneminde ise yaklaşık 232.147 milyon TL olduğunu görüyoruz” diye konuştu.
‘TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI KOLAY DEĞİŞMEZ’
Pandemiyle birlikte değişen tüketim alışkanlıklarımızın Kovid-19 sona erdikten sonra da devam edeceğini savunan Dr. Öğr. Üyesi Serpil Kahraman, “Her ne kadar beklenmeyen durumların oluşturduğu risk ve belirsizlik, kontrollü davranmaya zorlasa da kişiler mevcut tüketim alışkanlıklarını değiştirme noktasında direnç gösterirler. Ne var ki artık, salgın olgusunu ve sebep olduğu ekonomik değişimleri sanki biraz da kanıksamış durumdayız. Dolayısıyla pandemi süreci sona erse de tüketim alışkanlıklarımızda eski normale dönülemeyeceğini düşünüyorum” yorumunu yaptı.