TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Ömer Aras’a Başsavcılık tarafından soruşturma açılması, AK Parti-MHP iktidarından yükselen itirazlar bize şu soruyu sorduruyor:
23 yıllık iktidarında, TÜSİAD liderlerinin açıklamalarına sert reaksiyonlar verdiği bilinen AK Parti iktidarı bu sefer neden liderle “karakolluk” oldu!
“Perspektif” sözü üzerinden ilerleyeceğiz: 1997-2025 periyodu vazgeçilmezi…
4 Şubat 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)’nda yapılan değişikle ilgili tenkitlerin buharı tüterken, 13 Şubat günü Türk Endüstrici ve İş Beşerler (TÜSİAD) “Perspektif 2025 Dönüşüm ve Gelecek için Yol Haritası & Öneriler” kitapçığında yer alan 11 unsurluk yol haritasının açıklandığı Genel Konsey, iktidarın şimşeklerini üzerine çekti.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan kelam konusu kitapçığın her yıl yenileneceğini söyledi. Bu kitapçığa Perspektif 2.0 diyeceğim ve birinci versiyonunu hatırlatacağım.
***
İktidarlar ile TÜSİAD’ı karşı karşıya getiren en keskin çıkış; 23 Ocak 1997 tarihinde TÜSİAD Genel Kurulu’nda açıklanan Prof.Dr. Bülent Tanör imzalı “Türkiye’de Demokratik Perspektifler” raporuydu.
Rapor, Genel Kurmay’ın Ulusal Savunma Bakanlığı’na bağlanmasını öneriyordu. Reaksiyon Türk Silahlı Kuvvetleri’nden geliyordu. Halis Komili’nin TÜSİAD Başkanlığı devrinde hazırlanan Muharrem Kayhan’ın Başkanlığında açıklanan rapor, tesirli üyelerin bir kısmından karşı cephe açıyordu. O denli ki tıpkı yıl Genel Kurul’da TÜSİAD yönetim kurulu ibra edilmedi.
Dönemin TÜSİAD Divan Başkanı Aydın Bolak ile Haysiyet Divanı Lideri Mehmet Şuhubi ortasında geçen uzlaşı görüşmeleri bugünün açmazından daha az etkili değildi.
***
Bir parantez: Kamuoyunda tartışılan TÜSİAD raporunun üzerinden bir ay geçti, geçmedi toplum 28 Şubat süreci ile yüzleşti.
Necmettin Erbakan‘ın Başbakan, Tansu Çiller‘in Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olduğu 28 Şubat 1997’de yapılan Millî Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısı sonucu açıklanan kararlarla, “irtica” ya karşı başlayan ordu ve bürokrasi merkezli süreç; siyasette büyük bir dalgalanma, toplumda kutuplaşma yarattı.
***
TÜSİAD, demokratik standartlarının geliştirilmesi perspektifinden vazgeçmedi, 28 Kasım 2002 yılında vefat eden Prof.Tanör’ün anısına “Türk Demokrasisi’nde 130 Yıl (1876-2006): Demokratikleşme Perspektifleri 10. Yıl Güncellemesi” raporu açıkladı.
Aralık 2006’da kamuoyuna sunulan bu rapor, TÜSİAD Parlamento İşleri Komisyonu’nun çalışmaları çerçevesinde, Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Anayasa Hukuku Profesörü Zafer Üskül tarafından yazılmıştı.
Üskül, 2007 Genel Seçimleri’nde AK Parti’den Mersin milletvekili olarak girdiği TBMM’de İnsan Hakları Komitesi Lideri seçilmişti.
Temmuz 2007’de AK Parti hükümeti tarafından hazırlanması tasarlanan yeni Anayasa’nın “Atatürkçülük” dahil olmak üzere her türlü ideolojik referanstan arındırılmasını savunarak dikkatleri üzerine çekti.
***
TÜSİAD 54 yıllık tarihinde iktidarların güzeline gitmeyen açıklamaları ile sayısız sefer başbakanların, cumhurbaşkanlarının oklarına gaye olmuş iş dünyası çatı örgütü. Ülkede toplanan kurumsal vergilerin yüzde 80’nini veren TÜSİAD üyesi global ve ulusal şirketlerin iktisattaki yükü, siyasi tartışmaların içine çekilmesini olağanlaştırıyor.
Ülkede kayıt dışılığın yaygınlığı, rekabetçiliği zayıflatan iktidar yanlısı iş iklimi; vergi verenlerin kamu idaresine yönelik tenkitleri, teklifleri, hatta durum tespitlerini de marjinalleştiriyor.
Sermaye yapısı zayıf iş aleminin; kontrol, hesap verebilirlik ve şeffaflık prensiplerinin yerli yerine oturmadığı kurumların elinden çıkan kamusal düzenlemelere bağımlılığı, iş insanlarını hükümet siyasetlerinin taşıyıcısı haline getirebiliyor.
Kayıt dışılığın yaygınlığı, kamu harcamalarının yüksekliği; kamusal düzenleyici ve denetleyici kurumları tek bir iradenin uygulayıcısı pozisyonuna getiriyor.
***
Baştaki soruya dönersem, Aras’ın konuşmasına yönelik tenkitlerin “milli irade” kümesinde ortaklaşması; Türkiye’nin Suriye’de üstlendiği faal konum, PKK’nın silah bırakması müzakerelerinin başlamasından bağımsız el alınamaz.
Sanat dünyasından medyaya, yerel yönetimler siyasi parti liderlerine uzanan gözaltılar ve tutuklamaların ortak paydası; AK Parti iktidarın önüne dikilen demokratikleşme ve iştirakçi önermeler içeren muhalefet cephesinin işçi-işveren-akademi-siyaset cephesiyle yan yana gelişler Halbuki ki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde formül belirli: Her koyun kendi bacağından asılır!
Bu formülü TÜSİAD etrafında de uygulayan çok sayıda işverenin varlığından örnekler verebiliriz.
***
Muhtemelen TÜSİAD Liderler Konseyi’nden önümüzdeki günlerde siyasete verilecek ileti “aynı gemideyiz” minvalinde olacaktır.
Uluslararası yatırımlardan orta gelir seviyesindeki ülkelerden Polonya yüzde 3, Brezilya yüzde 5 hisse alırken, Türkiye’nin hissesi binde 8.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yabancı sermayeyi Türkiye’ye çekmek için dünyada 4 çeşit atmasını, Türkiye’nin memleketler arası direkt yatırımlardan 2028’de yüzde 1.5 hisse alma hedefinden bağımsız okuyamayız.
TÜSİAD Başkanı Turan, 2024 yılında 5 milyar dolara kadar düşen direkt yabancı sermaye yatırımlarından fazla yerleşik sermaye göçüne dikkat çekiyor. Bir bu kadar da Türkiye’den sermaye yatırımı çıkışı olmuş.
TÜSİAD Liderler Toplantısı’nın sermayenin aradığı; hukuk güvenliği, liyakat, yapısal ıslahat talepleri v.s gibisi tenkitlerden geri adım atmayacağını düşünüyorum.
Elbette terörle gayret eden kamu vazifelilerinin dokunulmazlığını ve PKK ile pazarlıksız periyodun “bayrak kardeşliğini” hatırlatanlar da olur.