İstanbul’da geçtiğimiz cuma günü Cumhurbaşkanı Erdoğan ve BM Genel Sekterei Antonio Guterres’in de iştirakiyle imzalanan Tahıl Sevkiyatı Muahedesi’nin üzerinden 24 saat geçmeden Rusya taahhüdünden caydı. Rusya ordusu Kalibr füzeleri ile Ukrayna’nın tahıl sevkiyatında kıymetli bir pozisyonda bulunan Odessa Liman’nı bombaladı.
İlk olarak bombalamayı yaptığını reddeden Rusya akabinde saldırıyı kendilerinin yaptığını itiraf etti. Bugün de Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov’dan atağa ait tuhaf bir açıklama geldi.
“LİMANI VURMAMIZ MUAHEDEYİ ETKİLEMEMELİ”
Kremlin Sözcüsü Peskov, Rusya’nın Cumartesi günü Ukrayna’nın Odessa limanına düzenlediği hava ataklarının, geçtiğimiz hafta İstanbul’da imzalanan tahıl sevkiyatı muahedesini etkilememesi gerektiğini söyledi. Dmitry Peskov bugün gazetecilere yaptığı açıklamada “Bu, tahıl sevkiyatına başlanmasını etkileyemez, etkilememesi gerekir” dedi.
Peskov, Rusya’nın Odessa limanına düzenlediği ataklarda ‘sadece’ askeri altyapıyı amaç aldığını savundu. Kremlin Sözcüsü “Bu taarruzlar tahıl ihracına yönelik mutabakatla irtibatlı değil” dedi.
RUSYA’DAN ABD SİLAHLARI İDDİASI
Rus yetkililer taarruzlar sonrası yaptıkları birinci açıklamada yalnızca Ukrayna’ya ilişkin bir savaş gemisini ve ABD’nin gönderdiği silahları maksat aldıklarını söylemişti. Odessa, varılan muahede uyarınca Çornomorsk ve Yujnıy ile birlikte Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı yapılacak üç noktadan biriydi.
Ukrayna idaresi atakları ‘barbarlık’ olarak nitelendirerek kınamış, Odesaa limanlarındaki tahıl stoklarının maksat alınmadığını bildirmişti. Birleşmişl Milletler ve Batılı ülkeler akınları kınamış; ABD, Rusya’nın muahedeye bağlılığı hakkında ‘ciddi soru işaretleri’ oluştuğunu vurgulamıştı.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da “Tahıl sevkiyatı ile ilgili yaptığımız muahededen çabucak sonra bu türlü bir hadisenin meydana gelmesi nitekim bizi de endişelendirdi” demişti.
İSTANBUL’DA İMZALANAN MUTABAKATTA NELER VAR?
Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda yapılan görüşmelerin akabinde Ukrayna ve Rusya Cuma günü İstanbul’da, tahıl eserlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına imkan sağlayan muahedeye imza atmıştı.
Rusya ve Ukrayna, birbirleriyle mutabakata imza atmadı. Bunun yerine iki farklı doküman imzalandı.
İki muahedenin da ismi tıpkı: Tahıl ve Yiyecek Unsurlarının Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Teşebbüsü Evrakı.
Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, büsbütün kendi kontrolünde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek.
Anlaşmaya nazaran besin yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz’e ulaşacak ve evvelce belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak.
Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ve işlerliğinin İstanbul’da oluşturulacak bir uyum merkezi tarafından gözlenmesini, besin koridorunu kullanan gemilerin kargolarının Türkiye tarafından oluşturulacak noktalarda Rusya’nın da iştirakiyle denetlenmesini de içeriyor.
Rusya, Ukrayna’ya yük almaya gelecek kargo gemilerinin silah ve askeri gereç taşımadığından emin olmak için bu kontrolü istiyor.
Bu süreçte Türk Deniz Kuvvetleri’nin taraflar ortasındaki süreçler açısından kolaylaştırıcı rol oynayacağı kaydediliyor.