Pestisit, yani tarım zehri kalıntısı sebebiyle 2021 yılında Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden yapılan Türkiye kaynaklı 372 bildirim ile evvelki üç yılın ortalamasının yaklaşık üç katına çıkarak rekor kırıldı. 2022 yılının şimdi birinci yarısında ise bu bildirimlerin sayısı 259’a ulaştı. Kalıntı bildirimlerindeki artış eğilimi, geçen yıl kırılan rekorun da aşılabileceğini gösteriyor. Üstelik bildirimlere nazaran yasaklı husus tespiti de hâlâ devam ediyor. Bütün bu bilgiler gerekli tedbirlerin alınmadığını, kontrollerin kâfi ve uygun bir formda yapılmadığını ortaya koyuyor.
Gıda güvenliği ve sağlıklı bir gelecek için çaba eden Zehirsiz Sofralar Platformu, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan sorumlu ve tedbirini baştan alan bir yaklaşımla idare bekliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, pestisit kalıntıları konusunda iç pazarda kontroller yapıyor. Lakin kontrol sonuçlarının taklit ve tağşiş yapıldığı mutlaklaşan besinlerde olduğu üzere şeffaflıkla paylaşılmaması ve ihraç edilen eserlerde pestisit kaynaklı bildirimlerin artması, iç pazara sunulan eserlerde daha fazla pestisit bulunabileceğine dair tüketicilerde tasa yaratıyor.
AB Besin ve Yemler için Süratli Alarm Sistemi (Rapid Alert System for Food and Feed-RASFF), Türkiye’den ihraç edilen limonda 65, greyfurtta 58, biberde 56, mandalinada 24, portakalda 11, keçiboynuzu zamkında 10, narda 8, asma yaprağında 8, ayvada 4, domateste 5, karpuzda 2, maydanozda 2, üzüm, armut, kabak, patlıcan, yeşil fasulyede 1’er olmak üzere limit üstü pestisit kalıntısı tespit etti.
AB’nin tespit ettiği kimi pestisit faal unsurların, ABD Etraf Müdafaa Ajansı ve Memleketler arası Kanser Araştırma Ajansı tarafından mümkün kanserojen AB ve Japon Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesi için Global Uyumluluk Sistemi (GHS) tarafından kısırlığa, üreme sıhhati bozukluklarına ve kansere neden olduğu belirtiliyor. Ayrıyeten, GHS tarafından solunduğunda ölümcül tesirlere yol açan, toprak ve su için yüksek derecede toksik olduğu kanıtlanan ve EPA tarafından arılar için epey ziyanlı olduğu belirtilen unsurlar de bu pestisitler ortasında yer alıyor.
İTİBARI ZEDELİYOR
Avrupa Kurulu, 2019’da Türkiye’den gelen limon, yeşil biber, nar ve asma yaprağında tespit edilen tarım zehirleri nedeniyle bu eserlerin daha sık tahlil edilmesine karar verdi. Ziraî üretim potansiyeli yüksek olan Türkiye, ihraç eserlerinde pestisit kullanılmasının milletlerarası ölçekte ortaya konması ile ticari prestijini kaybediyor.
AB RASFF portalında yayınlanan 2020 yılına ait raporun tehlike ve eser kategorisine nazaran yapılan değerlendirmesinde, 2020 yılında en çok bildirim yapılan 10 mevzu başlığının üçünde Türkiye’nin ismi geçiyor. Bu bildirimlerin sebebinin 190 parti meyve ve sebzede pestisit, 58 parti meyve ve sebzede aflatoksin ve 38 parti tohum, kabuklu yemiş ve türevi eserlerde aflatoksin tespiti olduğu görülüyor. 2022’nin birinci yarısına bakıldığında, limit üstü pestisit kalıntısı tespit edilen meyve ve zerzevat sayısı 249 ile 2020 yılını çoktan aşmış durumda.
ENDİŞELER GİDERİLSİN
Avrupa’da olduğu üzere Türkiye’de de Besin Güvenliği Bilgi Sistemi datalarının halkın erişimine açılmasını talep eden Zehirsiz Sofralar Platformu, son devirde rekor düzeye ulaşan kalıntılı eserlere ait halkın tasalarının giderilmesi gerektiğini vurguluyor.