Almanya Federal Başbakanı ve Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) başbakan adayı Olaf Scholz’un şubat ayı başında düzenlenen bir doğum günü partisinde ana muhalefet Hıristiyan Demokrat Partili (CDU) Berlin Kültür Senatörü Joe Chialo için ‘saray soytarısı’ sözlerini kullandığı haberi, erken genel seçime günler kala ülkede büyük tartışma yarattı. Haberi kamuoyuna Focus dergisi duyururken, Chialo’nun siyah olması Scholz’a yönelik ırkçılık suçlamalarını da beraberinde getirdi. Scholz, Chialo için bu ifadeyi kullandığını kabul ederken, iki isim sonrasında telefonda görüştü. Chialo da yaptığı açıklamada Scholz’un ırkçı olduğunu düşünmediğini söyledi. Almanya basınında çıkan yorumlara nazaran ise işin aslı ne olursa olsun Scholz ve partisinin seçim kampanyası bu olaydan yara aldı.
61’inci Münih Güvenlik Konferansı’nda konuşma yapan ABD Lider Yardımcısı JD Vance’in öbür partilerin faşist Almanya için Alternatif (AfD) partisi ile koalisyon yapmak istememesi konusunda sarf ettiği kelamlar de ülkede büyük tartışma yaratan bir öteki gelişme oldu. Lider Donald Trump idaresinde ‘Hükümet Verimliliği Departmanı’na (DOGE) başkanlık eden milyarder iş insanı Elon Musk’ın AfD’ye olan açık dayanağı uzunca bir müddettir bilindiğinden temelinde Vance’in ‘aşırı sağ’ partilere karşı çekilen ‘güvenlik duvarına’ dair tenkitleri pek de şaşırtan değildi. Vance’in Scholz ile görüşmeden AfD Eşbaşkanı ve başbakan adayı Alice Weidel ile görüşmesi ise tekrar de bir epey dikkat cazipti. Tüm bu gelişmeler, ABD’nin ‘Avrupa’ya karşı bir kültür savaşı’ yürüttüğü yorumunu beraberinde getirdi.
Seçime bir haftadan az vakit kala “Göçmenler neden AfD’ye oy veriyor?” sorusunun muhtemel karşılıklarından çocukların Scholz ile CDU Genel Başkanı ve başbakan adayı Friedrich Merz’e sorularına geçen hafta Almanya basınında öne çıkanlardan kimileri şöyleydi…
SCHOLZ’UN ‘SARAY SOYTARISI’ KELAMI ‘CDU/CSU İÇİN FIRSAT’
Focus mecmuasının ‘saray soytarısı’ (Hofnarr) tartışmasını gündeme getirdiği haberine nazaran, Başbakan Scholz, başşehir Berlin’de düzenlenen bir doğum günü partisinde, anketlere nazaran seçim yarışını önde götüren Hıristiyan Birlik partileri CDU/CSU’yu ‘faşizme yaklaşmakla’ suçladı ve AfD ile ittifak yapma peşinde olduklarını savundu. Bu kelamlar, Birlik partilerinin göç siyasetlerini sertleştirmeyi öngören önergesinin AfD’nin de takviyesiyle Federal Meclis’te kabul edilmesinin akabinde sarf edildi. Misal bir yasa tasarısı daha sonra AfD’nin oylarına karşın meclisten geçmeyi başaramadı. Scholz ise kelam konusu doğum günü kutlamasında Chialo’ya işaret ederek, “Her partinin saray soytarıları vardır” dedi. (13 Şubat) Bu sözleri sarf ettiğini olmasa da ırkçılık suçlamalarını reddeden Scholz ve Focus mecmuasının karşılıklı hukuk gayreti başlatması beklenirken, haftalık siyaset dergisi Der Spiegel, yaşanan bu olayın seçim kampanyasının son devrinde, anketleri CDU/CSU ve AfD’nin çabucak ardında, Yeşiller’in ise çabucak önünde üçüncü sırada götüren SPD için bir sorun teşkil ettiği, CDU’nun ise burada büyük bir fırsat gördüğü yorumunu yaptı. “‘Saray soytarısı’ skandalı Scholz’un seçim kampanyasını nasıl etkiliyor?” başlıklı yazıda mevzuya ait şu görüşlere yer verildi: “Şurası açık ki Olaf Scholz ve SPD’nin artık bir sorunu daha var. ÜstelikBaşbakan’ın partisi için aslında âlâ gitmeyen bir seçim kampanyasında… 2021’deki başbakanlık yarışında ‘saygı’ sözünü kampanyasının merkezine koyan adam, olumsuz manada dikkatleri üzerine çekiyor. Öfkeyle, kırıcı sözlerle… Bu, Birlik partileri açısından seçim kampanyasında harika bir fırsat: CDU ve CSU’lu siyasetçiler Chialo’nun fotoğrafını Scholz’un 2021 yılındaki sloganıyla birlikte paylaşıyor: ‘Senin için saygı’.” (13 Şubat)
ÇOCUKLAR SORDU, SCHOLZ VE MERZ YANITLADI
SPD ve CDU/CSU’nun başbakan adayları Olaf Scholz ve Friedrich Merz, geçtiğimiz hafta Sat.1 kanalında yayınlanan “(Yeniden) başbakan olabilir misin?” isimli programa katılarak çocukların sorularını yanıtladı. Çocuklar, program için sınıflarına konuk olan iki siyasetçiye döner fiyatlarının neden bu kadar yüksek olduğundan SPD, Yeşiller ve liberal Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan ‘trafik ışığı’ koalisyonunun çökmesine mahzur olmak için neler yapılabileceğine kadar bir dizi şimdiki bahiste sorular yöneltti. Başbakan Scholz, koalisyonu çöküşe götüren, FDP önderi ve dönemin federal maliye bakanı Christian Lindner ile yaşanan problemlerin çözülmesi için neden bir ‘çatışma çözme bakanı’ atamadığı tarafındaki soruya cevabında, “Bir kişi anlaşmak istemiyorsa, çatışma çözme düzeneğinin yardımı dokunmaz” sözlerini kullandı. Suriyeli bir öğrenci ise Merz’in ‘okullarda sorun çıkardığını’ sav ettiği Almanya’daki Arap gençler için sarf ettiği ‘küçük paşalar’ kelamına atıfla, “Beni onlarla tıpkı kefeye koyduğunuzu hissettim. Bu bence adaletli değildi” dedi. Merz, Almanya’da doğup büyüyen 14 yaşındaki Rachid’e verdiği cevapta, “Kesinlikle o denli değil. Tıpkı kefeye koymuyorum… Burada bulunan, burada çalışan ailelere, Suriyelilere ve başkalarına muhtaçlık var, onları burada görmek istiyoruz” dedi. Bir diğer öğrencinin okul yıllarını özleyip özlemediği sorusuna ise Merz, “Hayır” cevabını vererek, “Ben çok da yeterli bir öğrenci değildim” diye konuştu. Bir öğrenci ise Olaf Scholz’a “Bazıları sizin biraz katı olduğunuzu düşünüyor” dedi. Programın akabinde Merz, “Küçük çocukların bahisleri bu kadar düzgün anlıyor olmasına kısmen şaşırdım. Bundan keyif aldım” diye konuştu. (Welt, 13 Şubat)
GÖÇMENLER ORTASINDA GÖÇMEN KARŞITLIĞI
Almanya’da 23 Şubat’ta yapılacak seçimde faşist AfD’nin sandıktan kayda paha bir sonuçla çıkacağına uzun müddettir neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. AfD’nin göç ve yabancı karşıtı bir parti olarak göçmenlere seslenerek onlardan da oy istemesi ise kendi içinde çelişkili bir yaklaşım üzere görünüyor. Örneğin, Avrupa Parlamentosu (AP) vekili Maximilian Krah, görüntülerinde bilhassa Türkiyelilere sesleniyor. Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) gazetesinden Rüdiger Soldt ve Othmara Glas, bu mevzuyu mercek altına aldıkları haberlerinde, “Göçmen kökenli şahıslar neden AfD’ye oy veriyor?” sorusunun karşılığını aradı. Habere nazaran, Almanya’nın güneyinde, Mannheim yakınlarındaki Schönau’da nüfusun yüzde 40’ının ‘göçmen geçmişi’ olsa da 2021 yılında yapılan seçimde, iştirak düşük kalmış olsa da AfD, yüzde 30 oranında oyla sandıktan en güçlü parti olarak çıkmıştı. Burada yaşayan, Türk bir baba ve Alman bir annenin kızı olan 39 yaşındaki Sonja, neden daha evvel yaptığı üzere CDU ya da SPD’ye değil, AfD’ye oy vereceğini şöyle anlattı: “Umarım vergiler ve elektrik fiyatları konusunda bir şeyler yaparlar. Başka partiler milyarlar harcayarak rüzgar türbinleri inşa ediyor; okullar ve anaokulları için ise para yok.” Sonja, ayrıyeten Suriyeli bir mültecinin bir hafta evvel otobüs durağında kızına yaklaşarak “Merhaba, bebeğim” dediğini argüman etti, “Almanya’da daha evvel bu türlü şeyler yoktu” diye konuştu. IŞİD üyesi olduğu ileri sürülen bir Afganistan vatandaşının Mayıs 2024’te Mannheim’da bıçaklı atak düzenleyerek bir polis memurunun vefatına sebep olduğu hatırlatılan haberde, bu olayın bilhassa 1960’lı yılların başından itibaren Türkiye’den Almanya’ya göç eden bireyleri sarstığı müşahedesine yer verildi.
‘ATATÜRK OLSAYDI AfD’Yİ SEÇERDİ’
Gazeteye konuşan, 60 yaşında ve Almanya vatandaşı olan Türk bir kuyumcu, bu sefer mutlaka oy kullanacağını söyleyerek, oldukça yabancı tersi ve ayrımcı bir tonla, “40 yıldır Almanya’dayım. Lakin daha evvel hiç bu kadar makus olmamıştı. Kentte çok fazla Afgan, Suriyeli ve Bulgar var. 20 yıl evvel bundan çok daha farklı bir hayat vardı” dedi. Köktenci biri olmadığını lakin bu sefer AfD’yi seçmeyi düşündüğünü söyleyen kuyumcuya cevap veren 40 yaşındaki Polonyalı bir bayan da vatandaşlığı olsaydı ve seçimde oy kullanabilseydi kendisinin de AfD’ye oy vereceğini söyledi, o da “Bu mülteciler burada kendilerini meskenlerinde hissediyor, benim yaptığım üzere ahenk sağlamıyorlar ya da çalışıp vergi ödemiyorlar” tezinde bulundu. Sokağın çabucak öteki tarafında gelinlik mağazası işleten bir bayan ise AfD’nin kendisi için bir seçenek olmadığını söylese de o da mültecilere ait benzeri tez ve suçlamaları lisana getirdi. Habere nazaran, Alman Entegrasyon ve Göç Araştırmaları Merkezi tarafından yapılan ve sonuçları geçen ay açıklanan bir araştırma da Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Türkiye’den gelen göçmenlerin yüzde 19,7’sinin AfD’ye oy vermeyi düşündüğünü ortaya koymuştu. AfD ve bilhassa Maximilian Krah üzere isimler de bu potansiyeli kullanmak için elinden geleni yapıyor üzere görünüyor. Türkiyeli göçmenlere yönelik görüntüler çeken Krah ‘her vakit Almanya’nın dostu olan’ Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a da övgüler yağdırırken, 2021 yılında Berlin’de seçim kampanyası yürüten Marcel Goldhammer ise “Atatürk olsaydı AfD’yi seçerdi” yazılı bir pankartla dikkat çekmişti. Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) Almanya örgütü o devirde bu pankartı eleştirmişti. Bahse ait değerlendirmede bulunan siyaset bilimci Özgür Özvatan, hem AfD’nin hem de sol popülist Sahra Wagenknecht Birliği’nin (BSW) göçmen kuşakları ‘birbirine düşürme’ tarafında bir seçim kampanyası yürüttüğünü belirtti. Baden-Württemberg Eyalet Meclisi’nin Yeşiller Partili üyesi Tayfun Tok, Almanya’daki Türkiyelilerin artık SPD ve Yeşiller ile doğal bir bağlarının olmadığını hissettiklerine dikkat çekerek, Türkiyeli iş sahiplerinin çıkarlarını en düzgün kimin temsil edebileceğine baktığını, başka Türkiyeli seçmenlerin ise ‘toplumsal cinsiyet üzere sol görüşlere yabancı olma ihtimalinin yüksek olabileceğini’ söyledi. Almanya’daki Türkiyelilerin ülkenin göç siyasetinden hoşnutsuz olması da “Göçmenler neden AfD’ye oy veriyor?” sorusuna verilebilecek bir başka muhtemel cevap olarak öne çıktı. (11 Şubat)
‘VANCE, AVRUPA’YA KARŞI KÜLTÜR SAVAŞINI TERCİH ETTİ’
Son olarak, geçtiğimiz hafta Almanya basını ve siyasetini en çok meşgul eden mevzulardan biri de şüphesiz ABD Başkanı Trump’ın yardımcısı Vance’in faşist AfD konusundaki açıklamaları oldu. AfD’ye karşı çekilen ve hâlâ yerinde durup durmadığı konusunda son devirde kuşkular olan ‘güvenlik duvarını’ eleştiren Vance’e reaksiyon gösterenlerin ortasında Scholz, Merz, Savunma Bakanı Boris Pistorius ve Yeşiller’in başbakan adayı ve Federal İktisat ve İklimi Koruma Bakanı Robert Habeck de yer aldı. die Tageszeitung (taz) gazetesi, “Avrupa’ya karşı kültür savaşı” başlıklı haberinde, “ABD Lider Yardımcısı JD Vance, Münih Güvenlik Konferansı’nda NATO ortaklarını kışkırttı” değerlendirmesine yer verdi. Vance’in konferansın birinci günü yapacağı konuşmanın merakla beklendiğine, bilhassa NATO’nun geleceği, Rusya-Ukrayna savaşı, Grönland, Kanada ve Gazze hakkında söyleyebileceklerinin merak konusu olduğuna işaret edilen haberde, “Ancak Vance cuma öğle saatlerinde (yaptığı konuşmada) bunlara rastgele bir cevap vermedi. Bunun yerine bir kültür savaşı konuşması yapmayı tercih etti. Bildirisi ise şuydu: Avrupa’nın demokrasi modeli esaslı bir formda değişmeli” tabirleri kullanıldı. Vance’in 18 dakikalık konuşmasında söz özgürlüğünden göçe kadar bir dizi tenkitte bulunduğu hatırlatılan haberde, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’in Vance’in konuşması öncesinde sarf ettiği ‘alışılmadık derecede net, hatta tahminen de bir cumhurbaşkanından beklenmeyecek’ kelamlarına de dikkat çekildi. Buna nazaran, Steinmeier, açılış konuşmasında Trump idaresinin ‘farklı bir dünya görüşü’ olduğunu, yani ‘yerleşik kuralları, iştirakleri ve inancı dikkate almayan bir dünya görüşü’ olduğunu belirterek, bunun ‘baskın paradigma haline gelmesinin milletlerarası toplumun çıkarına olmadığını’ söylemişti. Almanya Cumhurbaşkanı, konuşmasında ayrıyeten ‘kanunsuzluğun yeni bir dünya tertibi haline gelmemesi gerektiğine’ de vurgu yapmıştı. (14 Şubat)
