Uluslararası Türk Akademisi ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğinde yürütülen hafriyatta kıymetli eserler ortaya çıkarıldı. Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde gerçekleşen bilimsel hafriyatta Göktürk Devleti’nin hükümdarları Bilge Kağan ve Kül Tigin’in babası İlteriş Kağan’ın, külliyesi ve yazıtı keşfedildi. Başşehir Ulan Batur’da düzenlenen basın toplantısında konuşan Memleketler arası Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdırali, 2019’da Arkeoloji Enstitüsü uzmanlarıyla Nomgon ovasında ortaklaşa başlattıkları hafriyat çalışmalarının muvaffakiyetle sonuçlandığını tabir etti.
Kazılarda Bilge Kağan ile Kül Tigin’in babası İlteriş Kağan’ın külliyesi ve yazıtına ulaştıklarını duyuran Kıdırali, “Anıt metninden elde edilen bilgilere dayanarak, Nomgon külliyesinin Göktürk Kağanlığını yine canlandıran Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan’a ithaf edildiği sonucuna varılmıştır. Ayrıyeten bu külliye, ‘Türk’ isminin birinci kere geçtiği Göktürk devrinin en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir” diye konuştu.
YAZITTA ESKİ TÜRK YAZISI İZİ
Batıdan doğuya gerçek oval bir biçimde inşa edilen külliye toplamda 49 metrekare alandan oluşuyor. Kıdırali yapıyı şöyle anlattı: “Külliyenin etrafına hendek kazılmış ve buradan toprak yığılarak bir kale inşa edilmiş. Külliyenin batı tarafında, alanın ortasına delikli taştan bir küp (sunak), taştan insan figürleri, iki yavrusu olan aslan heykeli ve iki koyun heykeli bulunmaktadır.”
Külliyenin kapısına elli bir tane balbal taşın sırayla yerleştirildiğini kaydeden Kıdırali, bu taşların beşinde Aşina ailesine ilişkin “dağ keçisi” sembolünün tespit ettiklerini söyledi. Külliye içinde bir de ibadet yerinin olduğunu kanıtlayan tuğla kalıntıları ve patika üzerine serilen kil kaplama bulundu. Kıdırali ayrıntıları şu sözlerle aktardı: “İbadet yerinin önünde, yazıtın üst kısmı ve kaplumbağa halindeki temeli keşfedildi. Bulunan yapıtın iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunmaktadır. Keşfe katılan bilim adamları, anıtın metninden ‘Tanrı’, ‘Türk’, ‘Kutluk’, ‘Tümen’ üzere bir dizi söz tespit etti.”
Kazı sonuçları kitap olacak