Terör örgütü PKK’nın Suriye’nin kuzeydoğusundaki askeri varlığı Suriye’deki ziyaretimiz esnasında, gittiğimiz her yerde karşımıza çıkan bir konuydu. Bu mevzu doğal yalnızca Suriyelileri ilgilendiren bir konu da değil.
En başta Suriye ile 910 kilometre hududu bulunan Türkiye için PKK uzantıları bir ulusal güvenlik sıkıntısıdır ve aslında de Türkiye, PKK terörü ile savaşı bu coğrafyalara da taşımış bir durumdadır. Bilhassa de son devirde, büyük atılım yaptığı İHA, SİHA teknolojilerini kullanarak, önleyici darbelerle PKK ve uzantılarına adeta göz açtırmıyor.
DEAŞ’ın Suriye topraklarında kazanımlar sağlayıp sonra gerilemeye başladığı bir periyotta DEAŞ’la ‘savaşıyormuş’ üzere yapıp bölgeye yerleşen Birleşik Ortak Misyon Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı ve de bilhassa ABD himayesinde PKK güçleri bölgede güçlendiler. Günümüz prestiji ile ise Suriye’nin neredeyse üçte birinde yargıçlar. Ayrıyeten, petrol üretiminin birçok, gaz kaynaklarının bir kısmını da ellerinde bulunduruyorlar.
Amerika Birleşik Devletleri, PKK’nın bölgedeki uzantılarına yalnızca binlerce konteynır silah vermekle kalmadı, bu kümelerin hem akıl babalığına hem PR’cılığına soyundu. Bölgedeki terör uzantılarını epey yakından takip eden Türkiye’nin güya dünyanın gözünü boyamak için örgüt isimlerine ‘demokratik’ sözünü monte ettirdi.
Ayrıca, bu güçlerin kompozisyonunu bölgedeki başka etnik ögelerle zenginleştirerek güya bu oluşumun yalnızca PKK terör örgütünün uzantılarından oluşmadığı göz boyamasına girişti. Böylelikle Marksist örgütün asıl kimliği milletlerarası planda kamufle edilecek, ABD’nin Türkiye’ye yönelik kumpası sürecekti. Sonuçta, güya DEAŞ ile savaştığı algısı oluşturulan lakin daha büyük misyonlara hazırlanan, bölgede uyguladığı mecburî askerlik uygulaması ile sayısı on binlere çıkan bir askeri yapı oluşturuldu.
Bu ortada bu terör yapısının, bir taraftan Suriye’nin kuzeydoğusundan, doğusunun derinliklerine hakikat genişlemesi sağlanırken, öbür taraftan Akdeniz’e bir koridor üzerinden ulaşma planları da yapılmıştı.
Neyse ki Türkiye tetikte idi, Rusya ve ABD’ye karşın sırasıyla 2016, 2018 ve 2019’da yaptığı Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu ve Barış Pınarı operasyonları ile bu koridoru engelledi. Şam’ın düşmesi sonrasında ise terör örgütü Tel Rıfat ve Mmbiç bölgesinden de çıkarıldı.
Esed rejiminin düşmesiyle birlikte yeni bir durum oluştu. Evvelki devirde memleketler arası planda izole olmuş, vatandaşına soykırım uygulayan, tehcir eden bir dikta rejimi yıkılmış yeni bir idare gelmişti. Üstelik, idaresi güya silahla ele geçirmemiş üzere kuşatıcı ve çoğulcu bir lisan kullanıyor, bunu pratikte de gösteriyordu. Artık parçalanmış ülkeyi bir ortaya getirme ve egemenliğini her bir karşına yayma vakti idi.
Seyahatimiz boyunca her ortamda görüştüğümüz Suriyeliler, Suriye’nin kuzeydoğusundaki PKK varlığının bir an önce sonlandırılması gerektiğini düşünüyorlar. Hem ülkenin bütünlüğü ve egemenliği açısından ve hem de esasen ekonomik olarak çökmüş, büyük bir yıkıma uğramış ve nüfusunun yarısından fazlası iç ve dış göç mağduru olmuş ülkede tabi kaynakların değerli bir kısmının üzerine çökmüş olmasından ötürü. ‘Tabii kaynaklarımızı çalıyorlar’ reaksiyonu var. Bu husus Suriyelilerin günlük konuşmalarının kıymetli bir kısmını oluşturuyor.
Yeni idare, Suriye’deki mozaiği oluşturan tüm dini ve mezhebi oluşumların Suriye’nin kesimi olduğunu, hiçbir ayırım yapmayacaklarını, ülkeyi daima birlikte yöneteceklerini söylüyorlar. Suriye’nin kuzeydoğusundaki sıkıntıyla ilgili olarak tekraren, silahlarını bırakıp devlete katılmaları için zeytin kısmı uzatmış bulunuyorlar lakin muhtemelen ABD’deki yeni idarenin siyasetinin beklentisindeki PKK uzantıları aralı duruyorlar. Şu da var ki, yeni idare barışla ya da savaşla egemenliğini tüm Suriye’ye yayacağı ve toprak bütünlüğünü sağlamakta kararlı olduğu ihtarında bulunuyor.
Kendisi ile yaptığımız röportajı burada verdiğimiz, Suriye’deki büyük kabilelerden ‘Bu Şaban’ kabilesinin reisi Ferec el Hammud, Yeni idarenin sorunu kan dökülmeden çözmek için teşebbüslerde bulunduğunu lakin Kandil çeteleri, yabancı başkanlar üzere perde gerisinden gelen baskılardan ötürü uzaklık alınamadığının altını çiziyor ve İran faktörüne de atıfta bulunuyor.
Şu an bu mevzuda Suriye’nin kuzeyinde geniş bir toprak modülünü hakimiyetinde bulunduran PKK uzantısı YPG/PYD çıban başı olarak duruyor. PKK elebaşı Öcalan’ın daveti ne kadar tesirli olacak önümüzdeki günlerde göreceğiz. Birinci açıklamalardan bir yumuşama olduğu anlaşılıyor. Öbür taraftan ülkenin güneyindeki Suveyda vilayetinden de çatlak sesler çıkıyor ve federal bir idare istiyorlar. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da onlara takviye veriyor. Yeni idareyle anlaşmazlarsa burası da büyük bir çıban başı oluşturacaktır. Alışılmış bu sıkıntının Suriye’nin yeni idaresinin karşı karşıya olduğu kıymetli meselelerden yalnızca birisi olduğunu unutmamamız gerekirken, her geçen günün aleyhte çalıştığını da bilmek gerekiyor.
Ferec el-Hammud
Suriye’nin kuzeydoğu bölgesi ABD’nin başında olduğu dış güçlerin yardımı ve silahlandırması ile PKK uzantısı güçlerin denetimine geçti. Bu güçler bugün Suriye’nin neredeyse üçte birini ellerinde tutuyorlar ve Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit ediyorlar. Suriye ziyaretimiz esnasında, bölgede başından beri devrimcilerle birlikte savaşan, toprakları PKK uzantısı PYD/YPG tarafından işgal altındaki, Suriye’nin en büyük kabilesi olduğunu savunan ‘Bu Şaban’ kabilesinin reisi Ferec el-Hammud el-Ferec es-Seleme ile görüştük.
Çoğunlukla Suriye’nin kuzeydoğusundaki topraklarda bulunan ‘Bu Şaban’ kabilesinin reisi olan Ferec, kabilesinin, Rakka, Haseke ve Deyri Zor’dan oluşan üç vilayete ek olarak genelde Halep’in doğu kırsalına yayılmış Suriye’deki en büyük kabile olduğunu savunurken, Suriye toplumunun yüzde ellisinin kabile yapısına sahip olduğunu söylüyor ve kabilesinin Suriye ihtilalinin başından beri ihtilale dayanak verdiğine dikkat çekiyor.
Kabilesinin başından beri Suriye ihtilal liderliği kurulunda olduğunu hatırlatan Ferec, daha sonra da özgür Suriye ordusunun askeri kurulunda yer aldıklarını, bölgelerindeki Rakka, Tabka vilayetlerini ihtilalin başında kurtarmış olmalarına karşın, bölgeye evvel DEAŞ’ın sonra da memleketler arası bir komplo ile kendilerini Suriye Demokratik Güçleri olarak tanımlayan PKK yanlılarının girdiğini anlatıyor ve ekliyor ‘komplonun gerisinde ABD ve Batı istihbaratı vardı.’ Ferec bölgedeki PKK uzantılarının DEAŞ’in bölgelerini ele geçirmesini ise, tıpkı komplo çerçevesinde bir ‘tiyatro’ olarak niteliyor.
Suriye’deki savaşın ‘iç savaş’ olarak tanımlanmasının yanlış olduğuna dikkat çeken Ferec el-Hammud, bunun zalim Esed rejimine karşı başlatılmış bir ihtilal olduğunun altını çizerken, birinci anlardan itibaren Doğu bölgesinin halkının rejime karşı ayaklandığını hatırlatıyor. Mevcut durumda ihtilalin zafer kazandığını aktaran kabile reisi, tüm Suriye halkının haklarına kavuştuğunu belirtiyor, ‘ama işleri epeyce zor’ diyor.
Suriye’nin büyük bir kısmı kurtarılmış olsa da bölgelerinin PKK işgali altında olduğunu hatırlattığımızda Ferec, PKK’yı, Suriye halkına ilişkin olmayan ABD dayanaklı bir çete olarak niteliyor, İhtilal aleyhine kullanıldıklarını söylüyor.
Yeni idarenin sorunu kan dökülmeden çözmek için teşebbüslerde bulunduğunu söyleyen Ferec, Kandil çeteleri, yabancı önderler üzere perde gerisinden gelen baskılardan ötürü aralık alınamadığının altını çiziyor, rejimin çökmesi sonrasında İran’ın doğu bölgesinde kelamda ‘Demokratik Suriye Güçleri’ni oluşturan PKK’nın uzantılarını desteklemeye başladığına dikkat çekiyor.
Yeni Suriye hükümetine takviyelerinin tam olduğunu ifade eden kabile lideri, el ele Suriye’yi tekrar inşa edeceklerini söylüyor.
Yeni kurulacak sistemin demokratik olmasını, adalet sağlanmasını ve herkes için vatandaşlık hakkı verilmesini isteyen Ferec, halkın büyük bir kısmının Sünnilerden oluşmasından ötürü ülkeyi yönetme hakları olduğunu düşünüyor ve mutedil İslami bir karaktere sahip olan Suriye ihtilal metodu yaklaşımı içinde ülkenin yönetilmesini arzuluyor. Geçiş adaleti ile ilgili görüşünü sorduğumuz Bu Şaban kabilesi reisi şefi Ferec intikam peşinde olmadıklarını, lakin evvelki devir elleri kanlı canilerin hak ettiklerini ve zulme uğramış Suriyelilerin adalet bulacaklarına inandığını söylüyor. Suriye ihtilaline başından beri verdikleri dayanak için Türkiye halkı ve hükümetine teşekkürlerini iletirken terörizmi Türkiye ile el ele ortadan kaldıracaklarını söylüyor.