VAN – Van, 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 tarihlerinde 7,2 ve 5,6 büyüklüğünde iki yıkıcı sarsıntıyla sarsıldı. Yüzlerce insanın ömrünü yitirdiği, binlerce konutun yerle bir olduğu sarsıntının akabinde barınma muhtaçlığının karşılanabilmesi için öncelikle çadır kentler, akabinde konteyner kentler kuruldu.
Yıllar içerisinde bu barınma alanları teker teker kaldırıldı lakin Van’ın merkez ilçelerinden biri olan Tuşba’nın Seyrantepe mahallesindeki konteyner kent 13 yıldır olduğu yerde duruyor ve onlarca aile hala burada yaşıyor.
Seyrantepe Mahallesi’nde bulunan 13 yıllık kolteyner kent – Van/Tuşba KONTEYNER KENTİN NÜFUSU ARTTI
120 konteynerden oluşan bu alanda, geçtiğimiz yıl 72 aile yaşıyordu. Artık ise aile sayısı, neredeyse tüm konteynerleri dolduracak biçimde artmış durumda. Bir vakitler buradan ayrılan aileler, yüksek kiraları karşılayamadıkları için geri dönmüş. Üstelik yalnızca onlar da değil. Evsiz kalan, sığınabileceği öbür bir yeri ve maddi imkânı olmayanlar da son deva olarak buraya yerleşmiş. Tabir yerindeyse bu alan, ufak bir mahalleye dönüşmüş. Burada doğup büyüyenler olduğu üzere, son birkaç yıl içinde gelip yerleşenler de var.
Buradaki şiddetli hayat şartlarından en çok çocuklar etkileniyor. Yalnızca bir kilometre ötedeki okulun ders zilinin sesi buradan duyuluyor olsa da çocukların büyük çoğunluğu ya okula gidemiyor ya da daha fazla gidemeyeceğini bilerek büyüyor. Biz de o çocukların anneleri ile konuştuk.
BİRİ AYAKKABI BOYACISI, OBURU ÇÖPTEN ERZAK TOPLUYOR
Nazife Ağır, Van zelzelesini yaşayanlardan. Kendisiyle birlikte bir oğlu, kirada yaşadıkları meskenin enkazının altında kalmış ve lakin saatler sonra kurtarılabilmiş. Biri 16, oburu 17 yaşında iki erkek çocuk sahibi olan Ağır, çocuklarını fakat beşinci ve altıncı sınıfa kadar okutabilmiş. Sonrasını ise şöyle anlatıyor: “Biz zelzeleden sonra mecburen buraya geldik. Çocuklarım küçüktü, eşim çalışamıyordu. 13 yıl geçti, çocuklarım büyüdü lakin hala buradayız. Çocuklarımı okutamadım. Artık oğullarımdan biri ayakkabı boyacılığı yapıyor, başkası ise çöpten bir şeyler toplayarak konuta getiriyor. Yetkililer bizi de düşünsün. Bizi düşünürlerse, biz de öteki beşerler üzere yaşamayı severiz. Kimse bizi görmüyor, el uzatmıyor.”
Buradaki çocukların birçok birebir ilkokula gidiyor. Ders saat 08.00’da başlıyor, 14.00’da sona eriyor. Anneler, bu saatler içinde acıkacak olan çocukları için bir beslenme çantası hazırlamak istese bile bu birçok vakit mümkün olmuyor. Memihan Polat da o annelerden biri.
ÇOCUKLARIN BESLENME ÇANTASI BOŞ
İki yıl evvel yaşadıkları meskenden kirayı ödeyemedikleri için çıkarılan ve gelip buradaki boş bir konteynere ailesi ile birlikte yerleşen Polat, yaşadıkları zorluklardan ötürü çocuklarını okuldan almayı düşündüğünü söylüyor: “Her gün öteki bir şeye katlanıyoruz. Okulda yemek verilmiyor. Beslenme çantalarına benim bir şeyler bırakmam lazım ancak yok. Bazen patates, bazen bir modül peynir bırakıyorum çantalarına. Okuldan bir şey istendiği vakit alamıyoruz. Çocukturlar, hevesleniyorlar, canları bir şey istiyor fakat alamıyoruz. Bu türlü devam ederse ortaokul bittikten sonra alacağım. Lise, üniversite mümkün değil. Bizim yaşadığımız hayatı yaşamasınlar diye okutmak istiyorum lakin imkânımız yok.”
‘DAHA FAZLA NASIL GÖNDEREBİLİRİM OKULA?’
Özkaya ailesi de 13 yıldır burada yaşıyor. Ailenin babası, geçirdiği rahatsızlıklarından ötürü çalışamıyor. Anne Semra Özkaya ise “Ekmek almaya bile yetmiyor” dediği toplumsal dayanak ödeneği ile üç çocuğundan ikisini okutmaya çalışıyor. O da çocuklarını okula daha fazla gönderemeyeceğinden kaygı ediyor: “Ben 13 yıldır burada yaşıyorum. Meğer hiç mesken hayatı yaşamamışım. Bazen babamın konutuna gidiyorum, saray üzere geliyor. Üç tane çocuğum var, üçü de burada doğdu. İkisi okula gidiyor. Okulun, çocuklardan birtakım istekleri oluyor, alamıyoruz. Mesela üniforma istediler fakat onu da alamıyoruz. Devlet çocuklara kitap veriyor ancak okul bazen diğer kitaplar da istiyor, testler istiyor. Onları da alamıyoruz. Çocuklarım her şeyden geri kalıyor. Dördüncü sınıfa giden çocuğum bile hala bir şey öğrenemedi. Daha fazla nasıl gönderebilirim okula?”
SALGIN HASTALIK TEHLİKESİ
Bu konteyner kentteki bir öteki sorun ise etraf kirliliği ve buna bağlı olarak gelişen sıhhat meseleleri. Ne yazık ki bundan da tekrar en çok çocuklar etkileniyor. Uzun vakittir istekli olarak, eşi ile birlikte, konteyner kenti sık sık ziyaret eden doktor Ömer Alpago ile burada karşılaştık. Alpago, çocukların yaşadıkları ve yaşayabilecekleri sıhhat problemlerine dikkat çekiyor: “Burada yaşayan çocukların kış aylarında çok sık alt teneffüs yolu hastalıkları geçiriyor. Bu çocuklar temel besin muhtaçlıklarını bile bulmakta zorlanıyorlar. Anneler bebeklerine süt vermekte zorlanıyor. Bu besin eksikliklerine bağlı olarak, çocukların adaptasyon, motivasyon ve derste kalma mühleti de azalıyor. Burada en çok endişelendiğimiz şey, bir salgın hastalığın ortaya çıkması. Buradaki her on çocuktan yedisinin, bilhassa de kız çocukların, saçlarında bit vardır kesinlikle. Birçoklarının bağırsak enfeksiyonu var. Bu çocukların ilerde gelişim sorunları olacak ve büyüyemeyecekler.”